Ulica Główna w Tarnowskich Górach

---

Przebieg

Ulica Główna w Tarnowskich Górach ma swoją kontynuację w ulicy Leopolda Staffa. Jej początek znajduje się na skrzyżowaniu z ulicami Parkową oraz Puszkina. Na samym początku kierunek ulicy jest północno-wschodni, lecz po przejściu około 140 metrów zmienia się na południowo-wschodni. W trakcie swojego biegu, ulica tworzy liczne rozwidlenia oraz przecina plac, który jest pozostałością dawnej wsi Bobrowniki. Z tego miejsca odchodzą takie ulice jak: Spacerowa (dawniej Stawowa), Podmiejska oraz Kłosowa.

Następnie ulica mija zabytkowy budynek byłego urzędu gminy oraz zabytkową kaplicę. W okolicy kaplicy kierunek ulicy zmienia się na wschodni. Po pokonaniu kolejnych 100 metrów, ulica Główna krzyżuje się z ulicą Wapienną, by po następnych 100 metrach zakończyć swój bieg na skrzyżowaniu z ulicą Józefa Korola, która jest częścią drogi krajowej nr 11.

Historia

Pierwsze wzmianki na temat osady nazwanej Bobrowniki są datowane na rok 1273. Te informacje zostały przekazane przez prof. Jana Drabiny, który wskazuje na dokument z Wrocławia, w którym Nikolaus, ówczesny obywatel Bytomia, poruszał temat rokowań z opactwem premonstratensów wrocławskich dotyczących tejże wsi oraz dziesięcin w niej wykonanych. Innego zdania jest dr hab. Marek Wroński, który zaznacza, że wieś po raz pierwszy została wymieniona 26 stycznia 1369 roku, w kontekście podziału majątku między księcia oleśnickiego Konrada II a księcia cieszyńskiego Przemysława I. Wcześniejsze zapisy dotyczą Bobrownik usytuowanych w pobliżu Brynicy.

Pierwotna struktura Bobrownik była typową owalnicą, której centralnym punktem był staw na Stole, mający powierzchnię około 1200 m². Staw ten od wieków był wykorzystywany przez lokalnych hodowców bobrów. W okolicy stawu znajdowały się drewniane domostwa, a wzdłuż jego brzegów oraz rzeki przebiegała główna ulica, znana jako Hauptstraße, obecnie ulica Główna. W kierunku zachodnim prowadziła ona do Rept oraz Tarnowic, a na wschód do Piekar Rudnych, Radzionkowa i dalej do Bytomia.

Na przełomie XVIII i XIX wieku, w odpowiedzi na potrzebne zmiany, w centralnej części wsi wzniesiono murowaną kaplicę, prawdopodobnie na fundamentach wcześniejszej drewnianej budowli. W drugiej połowie XIX wieku, na miejscu drewnianych zabudowań, zaczęły powstawać budynki wykonane głównie z lokalnych materiałów: kamienia żużlowego oraz wapiennego. Kamień żużlowy był nieodpłatnie udostępniany przez hutę żelaza z Tarnowskich Gór, podczas gdy wapń wydobywano lokalnie. W 1878 roku, przy ul. Głównej 12, postawiono pierwszą stodołę Jana Tomczyka, a w kolejnych latach powstawały kolejne budynki, w tym stodoły, obory oraz domy.

Szkoła podstawowa w Bobrownikach została najprawdopodobniej założona w 1826 roku w chacie wiejskiej Kacpra Boncola, który na stałe zamieszkiwał przy ulicy Głównej 13. Dzieci z Bobrownik wcześniej uczęszczały do szkoły parafialnej w Reptach. Przed wybuchem I wojny światowej, z powodu niewystarczających warunków, do istniejącej chaty dobudowano nowy budynek szkoły, który funkcjonował do 1894 roku, kiedy to powstała nowa szkoła przy Schulstraße (obecnie ulica Księdza Wiktora Sojki, kiedyś część ulicy Topolowej).

W 1920 roku przy ulicy Głównej 4, Joseph Kazimierz założył drugą bobrownicką kuźnię. Pierwsza była uruchomiona na początku XX wieku przez Rotkegla w domu przy ul. Puszkina 29. W 1926 roku kuźnia została przeniesiona na ulicę Tarnogórską (dzisiejszą Józefa Korola) 16.

W latach 1902–1972 w Bobrownikach funkcjonowała ochotnicza straż pożarna, której siedzibą była remiza z wieżą ćwiczebną przy ulicy Głównej, w pobliżu stawu, który po II wojnie światowej przekształcono w zbiornik przeciwpożarowy. Był on wykorzystywany do lat 60. XX wieku, kiedy to został zasypany, a remizę rozebrano w latach 70. XX wieku. W tym samym okresie bieg rzeki Stoły zmienił się, prowadząc ją do nowo powstałego rurociągu pod ulicą.

W 1957 roku urząd pocztowy, odpowiedzialny za obszar Bobrownik oraz Piekary Rudne, przeniesiony został swojego czasu z ulicy Radzionkowskiej do budynku, który mieścił urząd gromady Bobrowniki (wcześniej gminy Bobrowniki) na ulicy Głównej 27.

W latach 2018–2019 przeprowadzono remont placu, który przecina ulica Główna, przekształcając go w skwer. W czasie Barbórki, 4 grudnia 2018 roku, odsłonięto tu pomnik gwarka, będący kopią rzeźby autorstwa Alojzego Niedbały, lokalnego artysty ludowego, a gwarkowi nadano imię Alojz .

Obiekty

Na ulicy Głównej w Tarnowskich Górach znajduje się interesujący obiekt, który został umieszczony w rejestrze zabytków województwa śląskiego. Jest to kaplica, datowana na koniec XVIII wieku lub na przełom XVIII i XIX wieku. Ten wolnostojący budynek, zbudowany z kamienia dolomitowego, otrzymał prestiżowy wpis do rejestru 28 maja 1966, przy numerze A/656/66, obecnie znanym jako A/1135/23.

Oprócz wspomnianej kaplicy, ulica Główna kryje w sobie wiele innych obiektów, które również znalazły się w gminnej ewidencji zabytków Tarnowskich Gór. Do nich należą:

• budynki mieszkalne z końca XIX oraz początku XX wieku, znajdujące się pod adresami: Główna 2, 15, 21 i 43,
• zabudowania gospodarcze, które powstały na przełomie XIX wieku, zlokalizowane przy ulicach Główna 14, 32 i 37,
• dwie stodoły, z których jedna pochodzi z drugiej połowy XIX wieku (ul. Główna 3), a druga z przełomu XIX i XX wieku (ul. Główna 12),
• krzyż przydrożny, który datowany jest na około 1970 rok, usytuowany przy Głównej 47.

Dodatkowo, pod adresem Główna 27 znajduje się budynek, w którym mieści się urząd pocztowy oraz filia nr 4 Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Bolesława Lubosza. Do roku 2020 był to również obiekt, w którym miała swoją siedzibę Rada Dzielnicy Bobrowniki Śląskie-Piekary Rudne.

Wzdłuż ulicy rosną także pomniki przyrody, w tym wierzba szypułkowa zlokalizowana przy ul. Głównej 33 oraz dwie lipy drobnolistne, które znajdują się przy adresach Główna 28 i Główna 35.

Komunikacja

Na podstawie informacji z marca 2024 roku, u ulicy Głównej odbywa się intensywna komunikacja autobusowa, której organizatorem jest Zarząd Transportu Metropolitalnego. W ramach tej komunikacji obsługiwane są następujące linie autobusowe:

• 142 (Tarnowskie Góry Dworzec – Strzybnica Kościelna),
• 289 (Tarnowskie Góry Dworzec – Repty Śląskie Witosa),
• 735 (Bytom Dworzec – Tarnowskie Góry Dworzec),
• 749 (Tarnowskie Góry Plac Zembali – Stare Tarnowice GCR).

Na ulicy Głównej znajduje się również przystanek autobusowy Bobrowniki Śląskie Poczta, co znacząco ułatwia komunikację mieszkańcom oraz osobom odwiedzającym tę okolicę.

Mieszkalnictwo

Na podstawie informacji zebranych przez Urząd Stanu Cywilnego, na dzień 31 grudnia 2022 roku, liczba osób zameldowanych na pobyt stały przy ulicy Głównej w Tarnowskich Górach wynosiła 141 osób.

---

Oceń: Ulica Główna w Tarnowskich Górach

---