Plac Gwarków w Tarnowskich Górach

Ulice i place

Plac Gwarków to ustawiony w samym sercu Tarnowskich Gór przestronny plac, który zdobi zabytkowe śródmieście miasta. Miejsce to nie tylko przyciąga turystów, ale również stanowi integralną część lokalnego dziedzictwa kulturowego Śląska.

Znany z pięknych widoków i bogatej historii, Plac Gwarków stał się ulubionym punktem spotkań zarówno mieszkańców, jak i odwiedzających. Jego wyjątkowe położenie sprawia, że jest to idealne miejsce do odkrywania uroków Tarnowskich Gór oraz delektowania się lokalnymi atrakcjami.

Opis

Plac Gwarków jest usytuowany w sercu Tarnowskich Gór, w obszarze znanym jako Śródmieście-Centrum. Umożliwia on dostęp do ulicy Gliwickiej, która przebiega przez miasto z północnego wschodu na południowy zachód. Z placu tego odchodzą trzy ulice: Jana Bondkowskiego, Józefa Rymera oraz ks. Michała Lewka. To miejsce stanowi kluczowy element zabytkowego układu urbanistycznego Starego Miasta, które zostało wpisane do Rejestru Zabytków dnia 27 kwietnia 1966 roku (nr rej. A/610/66).

Powierzchnia placu wynosi 1575 m², z długością 45 m oraz szerokością 35 m. Jest on wybrukowany, a w centralnej części na podwyższeniu znajduje się lampa, która wskazuje miejsce, gdzie niegdyś funkcjonowała miejska studnia o głębokości 36,5 m. Należy jednak zauważyć, że walory architektoniczne placu nie są w pełni dostrzegalne, ponieważ obecnie pełni on funkcję bezpłatnego parkingu.

Pomimo tego, w okresie świąteczno-noworocznym na pobliskich drzewach wieszane są girlandy świetlne, a także ozdoby świąteczne na latarniach otaczających zabytkową dzwonnicę gwarków. W listopadzie 2015 roku, w ramach realizacji koncepcji tzw. Srebrnej Drogi, na placu Gwarków zainstalowane zostało nowe oświetlenie. Zastąpiono stare sodowe lampy jarzeniowe nowoczesnymi latarniami LED, których białe światło symbolizuje historyczne powiązania miasta z górnictwem rud srebronośnych.

Historia

Plac Gwarków odgrywa kluczową rolę w historii Tarnowskich Gór, powstał najprawdopodobniej w krótkim czasie po założeniu miasta w 1526 roku przez Jerzego Hohenzollerna. Jako miejsce centralne, pełnił funkcje rynku, a jego znaczenie wzrastało wraz z biegiem lat.

W miarę jak okolice tego placu ulegały zabudowie, umiejscowienie tam istotnych urzędów, takich jak starostwo, urząd górniczy oraz urząd miejski, stało się niepraktyczne. Pierwotnie zabudowa wokół rynku była całkowicie drewniana, jednakże po pożarze, który dotknął miasto w 1531 roku, miejsce to zaczęło się zmieniać. Kościół oraz kilka domów odbudowano wówczas z kamienia i cegły, co przyczyniło się do trwałej metamorfozy architektonicznej tego obszaru. Dodatkowo, w miejscu tym wzniesiono wieżę kościelną, która przetrwała niemal w niezmienionej formie do dzisiaj.

Również w 1531 roku, wytyczono nowy rynek, przedłużając ulicę Gliwicką o około 200 metrów w kierunku północnym. Dziś ta część placu obejmuje skrzyżowanie ulicy Gliwickiej z ulicami Ratuszową i Dolną. W ówczesnych czasach, siedzibę znalazł tu urząd górniczy, który również pełnił funkcję ratusza (aktualnie kamienica przy ul. Gliwickiej 6).

Ulica Gliwicka, będąca szlakiem komunikacyjnym, łączy wszystkie trzy rynki miejskie, w tym dwa historyczne oraz obecny. Z dokumentów własnościowych z lat 1570-1580 wynika, że w okolicach najstarszego rynku znajdowało się w sumie dziewięć domów, z czego trzy zamieszkiwane były przez zamożnych mieszczan, pięć przez mniej zamożnych, a jeden stanowił własność miasta.

W lutym 1955 roku, na prośbę Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Tarnogórskiej, na placu Gwarków zainstalowano drewnianą dzwonnicę, znaną jako Dzwonnica Gwarków, która wcześniej służyła kopalni dolomitu „Blachówka” i znajdowała się w pobliżu hałdy popłuczkowej w Bobrownikach. Budowla została umiejscowiona na podmurowaniu z kamienia wapiennego, w miejscu, gdzie wcześniej znajdował się dom zborny gwarków.

Budynki

Plac Gwarków, choć nie ma wyznaczonych punktów adresowych, odgrywa istotną rolę w Tarnowskich Górach. Wszystkie budynki wokół niego formalnie przypisane są do ulicy Gliwickiej. W jego sąsiedztwie znajduje się wiele zabytków, które przyciągają turystów i pasjonatów historii.

Na liście obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków znajdują się:

Dodatkowo, w Gminnej Ewidencji Zabytków uwzględnione zostały następujące obiekty:

  • kamienica z XVIII wieku, ul. Gliwicka 10,
  • budynek dawnej szkoły górniczej z 1857, ul. Gliwicka 25,
  • kamienica z I połowy XIX wieku, ul. Gliwicka 21,
  • kamienica z 1885, ul. Gliwicka 19,
  • dom mieszkalny z początku XX wieku, ul. Gliwicka 17.

Każdy z tych obiektów ma bogatą historię i przyczynia się do kulturalnej wartości tej przestrzeni, czyniąc Plac Gwarków miejscem wartym odwiedzenia.

Mieszkalnictwo

Na placu Gwarków w Tarnowskich Górach sytuacja demograficzna jest interesująca do analizy. Według informacji uzyskanych z Urzędu Stanu Cywilnego, na dzień 31 grudnia 2022 roku, liczba osób zameldowanych na pobyt stały wynosiła 0.

Oceń: Plac Gwarków w Tarnowskich Górach

★★★★★
Średnia ocena:4.82 Liczba ocen:5