Lyszcze

Dzielnice

Lyszcze to miejscowość, która znajduje się w obrębie Tarnowskich Gór. W przeszłości była znana jako przedmieście, charakteryzujące się intensywnym wydobyciem cennych rud, takich jak srebro oraz ołów, co rozpoczęło się już w końcu XV wieku. Warto zauważyć, że w 1529 roku Lyszcze zostało włączone do obszaru miejskiego Tarnowskich Gór, co wpłynęło na rozwój tej okolicy. Dodatkowo, nazwa Lyszcze jest również używana w kontekście ulicy, która przebiega przez te tereny, łącząc różne punkty w mieście.

Położenie

Obszar Lyszczy zajmuje szczególny fragment miasta, którego granice wyznaczają ulice: Legionów, Gliwicką, Łomnickiego, Rudną oraz Ogrodową. Warto zwrócić uwagę, że przez ten teren przebiegają również ulice Lyszcze oraz Górnicza, które łączą różne części tej okolicy.

Nazwa

Według znanego tarnogórskiego kronikarza Jana Nowaka, w okresie międzywojennym, wyraz Lyszcze wywodzi się od leszczyny.

Historia

Historia Lyszcz sięga między 1519 a 1529 rokiem, kiedy to obszar ten stał się częścią tarnogórskiego pola górniczego, które powstało w wyniku odkrycia obfitych złóż rud srebra oraz ołowiu w końcu XV wieku. Obok Lyszcz znajdowały się również tereny centralnej części miasta, dzisiaj dobrze znanego śródmieścia, gdzie znajduje się rynek oraz otaczające go uliczki, a także bliskość Blaszyny – północnego przedmieścia nowo tworzącego się miasta.

Właścicielem gruntów, na których wytyczono rdzeń Tarnowskich Gór oraz ich południową część, był Piotr Wrochem, pan Tarnowic, dzisiejsza dzielnica Tarnowskich Gór. Blaszyna z kolei należała do szlachcica Blachy z Sowic. Choć ulica w sercu miasta układała się w stosunkowo regularny wzór, liczne zwałowiska, szyby oraz doły na Lyszczach i Blaszynie sprawiały, że niemożliwe było zakładanie prostych tras. Ostatecznie kręty układ uliczek w tych rejonach przetrwał do dzisiaj.

W 1602 roku wybudowano sztolnię św. Jakuba (St. Jacobi-Stollen), której długość wynosiła około 4700 metrów. Budowę tej sztolni rozpoczęto w 1563 roku z inicjatywy górmistrza Jakuba Rappa. Była to najdłuższa sztolnia w całym regionie Tarnowskich Gór od początku działalności górniczej aż do jej wznowienia w 1784. Również w tym czasie planowano budowę sztolni „Krakowskiej” (Krakauer Stollen), która miała sięgać obszaru doliny Dramy, w okolicach Ptakowic, jednak jej budowę zarzucono w latach 1579 lub 1584.

W latach 1834 – 1858 w wynajętym budynku pod numerem 245 na Lyszczach (obecnie ul. Górnicza 38) odbywały się spotkania tarnogórskiej loży wolnomularskiej Silberfels. Oprócz tego, spotkania masonów miały miejsce również w tzw. zamku. W 1858 roku loża została przeniesiona do nowo wzniesionego budynku przy ulicy Jana III Sobieskiego.

W 1864 roku miasto nabyło dawny budynek loży na Lyszczach i przekształciło go w lazaret dla 32 chorych. Był to prostokątny, parterowy i dwutraktowy obiekt, z pięcioosiową elewacją frontową oraz dachem naczółkowym. W 1876 roku zorganizowano wodociąg, a szpital zlikwidowano w 1886, po zakończeniu budowy nowej lecznicy powiatowej, a w dawnym obiekcie szpitalnym powstał sierociniec, który funkcjonował aż do 1900 roku. Budynek został ostatecznie rozebrany po II wojnie światowej.

W latach 1912–1913 zbudowano przy obecnej ul. Górniczej 36 remizę strażacką, która posiadała pięć bram, kamienne przypory w narożnikach fasady oraz relief przedstawiający św. Floriana – patrona strażaków – umieszczony w szczycie elewacji. Budynek ten istnieje do dzisiaj i jest siedzibą Komendy Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej. W latach 90. XX wieku przeprowadzono nadbudowę drugiego piętra oraz modernizację elewacji, zastępując oryginalny relief nową metaloplastyką. Przebudowany gmach stracił wiele z dawnego uroku, ale został wpisany do Gminnej Ewidencji Zabytków Miasta Tarnowskie Góry.

Nieopodal Lyszcz, w pobliżu skrzyżowania ulicy Gliwickiej i Wyszyńskiego, znajdowała się jedna z trzech zachowanych bram miejskich, znana jako Brama Gliwicka (znana także jako Brama Wrocławska), która została zlikwidowana w 1832 roku. Obecnie na jej miejscu wznosi się zabytkowa willa miejska z XIX wieku (ul. Gliwicka 24).

Oceń: Lyszcze

★★★★★
Średnia ocena:4.63 Liczba ocen:14