Osada Jana

Dzielnice

Osada Jana jest fascynującą dzielnicą Tarnowskich Gór, która ma status najmniejszej pod względem powierzchni. Utworzona została w 1998 roku i nie jest odrębną miejscowością, co czyni ją ciekawym elementem miejskiej struktury.

Ta wyjątkowa osada jest otoczona z trzech stron przez dzielnicę Śródmieście-Centrum, a od południa graniczy z dzielnicą Bobrowniki Śląskie-Piekary Rudne. Geograficznie, większość obszaru Osady Jana znajduje się na terenach obrębu ewidencyjnego Tarnowskie Góry. Tylko niewielkie skrawki, zlokalizowane przy Obwodnicy oraz ul. Bytomskiej, przynależą do obrębu Bobrowniki Śląskie.

Warto zauważyć, że historycznie niemal cały obszar Osady Jana leżał na terytorium Bobrownik, co wpisuje tę dzielnicę w szerszy kontekst historyczny regionu.

Charakterystyka

Osada Jana charakteryzuje się wyjątkowym układem urbanistycznym, w której znaczną część stanowi Osiedle XXV-lecia PRL, budowane od 1967 roku aż do lat 80. XX wieku, powszechnie znane jako „Manhattan”. Warto zwrócić uwagę, że starsza część tej dzielnicy, utworzona pod koniec lat 20. XX wieku, skupia zabudowania domów zarówno jedno-, jak i wielorodzinnych. Całość tworzy urokliwy czworokątny plac, usytuowany w rejonie skrzyżowania ulic Kopernika, Targowej oraz Stromej, otoczony z trzech stron układem ulic, który prowadzi do pięknego Parku Ojców Kamilianów.

Na zachód od szosy bytomskiej, określanej jako ul. Bytomska, znajduje się trzecia, rekreacyjna część osiedla. Obszar ten obejmuje kompleks nieużytków pogórniczych i w latach 70. XX wieku powstał tam Park Piny, otoczony rozległymi ogródkami działkowymi, które obecnie przyciągają mieszkańców do aktywnego wypoczynku na świeżym powietrzu.

W Osadzie Jana znajduje się jedyny obiekt zabytkowy – kościół filialny św. Jana Chrzciciela i św. Kamila, a także historyczny szpital OO. Kamilianów, który datowany jest na rok 1907. Należy on do parafii pw. Matki Bożej Uzdrowienie Chorych.

Osada Jana wyróżnia się na tle innych dzielnic miasta jako najgęściej zaludniona część Tarnowskich Gór, co podkreśla jej znaczenie jako ważnego ośrodka mieszkalnego w regionie.

Nazwa

W Śląskiej tradycji nazewnictwa, osada znana jako Galenberg jest przykładem uproszczonej odmiany niemieckiej nazwy, która odnosi się do wzgórza Galgenberg. Na tym terenie, od XVI wieku, usytuowana była niegdyś miejska szubienica Tarnowskich Gór. Warto zaznaczyć, że w 1907 roku w okolicy tej wzniesiono klasztor oraz szpital OO. Kamilianów, które są otoczone pięknym parkiem, zaaranżowanym w 1910 roku.

Natomiast polska nazwa Osada Jana wywodzi się z pierwotnej nazwy klasztoru OO. Kamilianów, znanej jako Dom św. Jana, który w języku niemieckim nosił nazwę St. Johanneshaus. Dodatkowo, termin ten odnosi się do późniejszego wezwania kościoła klasztornego oraz do rzymskokatolickiej parafii św. Jana Chrzciciela i św. Kamila, która istniała w latach 1942–2004.

Przyroda i ochrona środowiska

Na terenie Osady Jana można odnaleźć dwa szczególnie cenne obszary przyrodnicze, które zasługują na szczegółową uwagę. Pierwszym z nich jest Park Piny, ulokowany na zachodnim skraju dzielnicy, wyróżniający się bogactwem lokalnej flory i fauny.

Drugim, wartym odwiedzenia miejscem, jest Park Ojców Kamilianów. Jego malownicze tereny leżą w pobliżu kościoła św. Jana Chrzciciela i św. Kamila i zapraszają do odkrywania. Oba parki oferują niezapomniane widoki oraz możliwość obcowania z naturą w nieskażonym środowisku.

Transport

Komunikacja miejska

W Osadzie Jana system transportu publicznego jest nieodłącznym elementem codziennego życia mieszkańców. Od 1 stycznia 2019 roku, organizacja przewozów autobusowych w tej dzielnicy znajduje się pod zarządem Zarządu Transportu Metropolitalnego.

Na podstawie danych z sierpnia 2024 roku, przez obszar Osady Jana kursują i zatrzymują się konkretne linie autobusowe, które obejmują następujące trasy:

  • M3 (Tarnowskie Góry Dworzec – Katowice Piotra Skargi),
  • M102 (Tarnowskie Góry Dworzec – Bytom Dworzec),
  • 3 (Osada Jana Pawilon – Stare Tarnowice GCR),
  • 19 (Tarnowskie Góry Dworzec – Bytom Dworzec),
  • 142 (Tarnowskie Góry Dworzec – Strzybnica Kościelna),
  • 151 (Miasteczko Śląskie Huta – Tarnowskie Góry Dworzec),
  • 158 (Tarnowskie Góry Dworzec – Rokitnica Pętla),
  • 174 (Sowice Czarna Huta – Bobrowniki Śląskie),
  • 289 (Tarnowskie Góry Dworzec – Repty Śląskie Witosa),
  • 614 i 615 (Rybna Lotników – Miasteczko Śląskie Osiedle),
  • 735 (Bytom Dworzec – Tarnowskie Góry Dworzec),
  • 749 (Tarnowskie Góry Plac Zembali – Stare Tarnowice GCR).

W obrębie dzielnicy usytuowane są kluczowe przystanki, do których należą: Osada Jana, Osada Jana Pawilon, Osada Jana Kopernika, Osada Jana Chopina, Osada Jana Młodości, a także przystanek na żądanie – Osada Jana Słoneczników.

Ciekawostki

Osada Jana ma wiele interesujących faktów, które przyciągają uwagę zarówno mieszkańców, jak i turystów. Oto niektóre z nich:

  • 4 sierpnia 2015 przez Osadę Jana przebiegała trasa 3. etapu wyścigu kolarskiego Tour de Pologne 2015, ulicą Bytomską,
  • 7 i 8 września 2016 na terenie Osady Jana (pawilon przy ul. Słoneczników, garaże przy ul. Chopina i wiadukt nad koleją na Obwodnicy) został nakręcony teledysk do singla Królowa łez Agnieszki Chylińskiej. Wyreżyserował go Adam Gawenda,
  • 5 grudnia 2022 roku w dzielnicy odsłonięto rzeźbę gwarka.

Herb

Herb dzielnicy Osada Jana, zgodnie z przyjętym statusem do 2015 roku, był przedstawiony w bardzo symboliczny sposób. Składał się z srebrnego skrzydła husarii, które stanowiło centralny element jego kompozycji.

(…) srebrne skrzydło husarii, a pod nim skrzyżowane nawzajem młot i pyrlik w kolorze złotym, umieszczone na niebieskim polu.

Całość umieszczona była na tle w kolorze niebieskim, co dodawało herbowi wyjątkowego charakteru.

Oceń: Osada Jana

★★★★★
Średnia ocena:4.87 Liczba ocen:17