Repecko

Dzielnice

Repecko, znane również jako Repeckie (niem. Repetzko), to miejscowość, która stanowi część miasta Tarnowskie Góry. Odnajdziemy ją w obrębie dzielnicy Sowice, malowniczo położoną nad rzeką Stołą.

Historia tego obszaru jest niezwykle bogata - obecność ludzi w dolinie Stoły sięga czasów prehistorycznych. W neolicie istniała tutaj osada zamieszkana przez ludzi kultury ceramiki sznurowej. Z kolei w okresie kultury łużyckiej znaleziono ślady kolejnych trzech osad, które pozostawiły po sobie wiele archeologicznych artefaktów. W latach 30. XX wieku przeprowadzono intensywne badania archeologiczne na tym terenie, które przyczyniły się do odkrycia cennych informacji o dawnych mieszkańcach.

Warto zaznaczyć, że na terenie Repecka nie zachowała się ciągłość osadnicza; miejscowość ta najprawdopodobniej powstała dopiero w XIX wieku jako samodzielne osiedle lub osada przyfolwarczna. Mieszkańcy Repecka zajmowali się przede wszystkim rolnictwem, a od końca XVIII wieku angażowali się również w rozwijający się przemysł.

Pod względem administracyjnym, Repecko historycznie należało do gminy Opatowice. Od 1945 roku do 1975 roku miejscowość była częścią Strzybnicy, która następnie została przyłączona do Tarnowskich Gór. Aktualnie Repecko znajduje się w granicach dzielnicy Sowice, kontynuując swoją historię w dynamicznie rozwijającym się regionie.

Historia

Obszar obecnego Repecka, z jego korzystnymi warunkami naturalnymi, takimi jak malownicze położenie w dolinie rzeki Stoły oraz bliskość obszarów leśnych, już w mezolicie przyciągał ludzi zajmujących się zbieractwem i łowiectwem. W neolicie na tym terenie powstała osada, której mieszkańcy reprezentowali kulturę ceramiki sznurowej. Główne zajęcia tej ludności obejmowały rolnictwo, hodowlę zwierząt, wytwarzanie prostych narzędzi oraz tkactwo. W okresie kultury łużyckiej na niewielkim obszarze, mniej więcej 1 km² w okolicy Repecka oraz Rybnej-Kolonii, a także Kolonii Piasecznej Małej, istniały trzy osady, z których odkryto liczne wyroby z brązu oraz żelaza, a także ślady zabudowy, charakterystyczne dla ówczesnych chat słupowych.

W latach 30. XX wieku pod wodzą prof. Józefa Kostrzewskiego przeprowadzono szereg badań archeologicznych w dolinie Stoły, obejmujących miejsce w Piasecznej, Kolonii Piasecznej Małej, Rybnej-Kolonii, Puferkach, Sowicach, a także na terenie Repecka. Odkrycia dokonane w tym ostatnim miejscu obejmowały liczne wiórki, grociki oraz skrobacze, odłupki, fragmenty naczyń ozdobionych ornamentem sznurowym, czterościenne toporki oraz płytki do polerowania, datowane na mezolit i neolityczną erę. Narzędzia krzemienne oraz ceramika wydobyte z Repecka stanowią najstarsze dowody na obecność ludzką w regionie tarnogórskim.

Mimo dowodów na osadnictwo w okolicy Repecka w czasach prehistorycznych, nie zaobserwowano tu ciągłości osadniczej. Mit o XIII-wiecznej działalności zakonu cystersów w Opatowicach i Repecku, powielony przez tarnogórskiego kronikarza Jana Nowaka w 1927 roku, okazał się nieprawdziwy, jak i późniejsze wzmianki dr Danuty Molendy z 1969 roku. Należy również dodać, że miejscowość ta nie jest wzmiankowana w dokumencie z 15 kwietnia 1415 roku, w którym biskup krakowski Wojciech Jastrzębiec erygował parafię św. Marcina w Tarnowicach (Starych). Księgi tejże parafii z XVIII wieku oraz dokumentacje z lat 1822 i 1828 milczą na temat Repecka, jak również nie wspomina o niej Ephraim Ludwig Gottfried Abt w swoim dokładnym memoriale dotyczącej górnictwa w regionie skierowanym w 1791 roku.

Repecko jako osada ma swoje początki prawdopodobnie w XIX wieku, kiedy to pojawia się na mapach powiatu bytomskiego pod nazwą Repetzki, datowanych na lata 1825–1835. Osada miała rozwijać się przy drodze łączącej Strzybnicę z Puferkami, gdzie znajdowały się niewielkie domostwa. Istnieje również teoria, że miejscowość ta wzrosła wokół folwarku utworzonego w XIX wieku, który w 1864 roku posiadał 300 morgów gruntów ornych i był częścią majątku z Tarnowic. Większość mieszkańców Repecka pracowała na roli, a od końca XVIII wieku także w przemyśle, m.in. w hucie Fryderyk w sąsiedniej Piasecznej.

Wierni z Repecka początkowo przynależeli do oddalonej o około 4 km parafii św. Marcina w Tarnowicach (Starych), jednak od 1945 roku przeszli pod opiekę parafii Matki Boskiej Częstochowskiej w Sowicach. Historycznie oraz administracyjnie obszar Repecka wraz z północno-zachodnią częścią Puferek wchodził w skład gminy Opatowice (niem. Gemeinde Oppatowitz). W latach 1945–1954 Repecko należało do gminy, a w kolejnych etapach—gromady (1954–1958), osiedla (1958–1966) oraz do miasto Strzybnica (1967–1975), które w 1975 roku zostało włączone do Tarnowskich Gór, a Repecko oraz cały obszar Puferek stały się częścią dzielnicy Sowice.

W listopadzie 2011 roku, nad rzeką Stołą w Repecku, została uruchomiona Centralna Oczyszczalnia Ścieków (COŚ), która powstała w ramach pierwszego etapu projektu budowy systemu wodno-kanalizacyjnego w Tarnowskich Górach.

Zabytki

W Repecku znajduje się jeden z ważnych obiektów, który został wpisany do rejestru zabytków województwa śląskiego. Jest to zabytek archeologiczny, który ma wyjątkowe znaczenie, ponieważ obejmuje osady z różnych okresów, takich jak mezolityczny, kultura łużycka (VB-HC) oraz kultura przeworska. Ten obiekt usytuowany jest w rejonie ulicy Grzybowej.

Oprócz tego, miejscowość może poszczycić się dodatkowymi zabytkami archeologicznymi, które są uwzględnione w gminnej ewidencji zabytków Tarnowskich Gór. Wśród nich możemy wyróżnić:

  • 3 osady z mezolitu, kultury ceramiki sznurowej oraz łużyckiej z epoki brązu – AZP 94-46, nr 5, o współrzędnych 50°28′08″N, 18°49′26″E,
  • Ślad osadnictwa z epoki kamiennej oraz 2 osady z kultury łużyckiej i kultury przeworskiej – AZP 94-46, nr 6, o współrzędnych 50°28′06″N, 18°49′26″E,
  • 3 osady z mezolitu, neolitu oraz brązu z okresu halsztackiego – AZP 94-46, nr 7, o współrzędnych 50°28′03″N, 18°49′32″E, znajdujące się na terenie COŚ,
  • Osada z epoki brązu/okresu halsztackiego i ślad osadnictwa z wczesnego średniowiecza – AZP 94-46, nr 8, o współrzędnych 50°28′01″N, 18°49′41″E, również na terenie COŚ,
  • 2 ślady osadnictwa z epoki kamiennej i wczesnego średniowiecza, a także osada z okresu halsztackiego – AZP 94-46, nr 9, o współrzędnych 50°27′57″N, 18°49′51″E, znajdujące się na terenie COŚ.

Dodatkowo, przy ulicy Wodnej, w malowniczej okolicy w pobliżu rzeki Stoły, znajduje się urokliwa zabytkowa kaplica św. Jana Nepomucena, pochodząca z drugiej połowy XIX wieku. Budowla została zaprojektowana na planie zbliżonym do kwadratu, z charakterystycznym dwuspadowym dachem.

W ścianie frontowej kaplicy widnieje obszerne wejście w formie łuku, które jest obramowane listwą wałkową i zamknięte drewnianą furtką. Fasada obiektu jest zwieńczona falistą attyką, na której znajduje się metalowy krzyż oraz prostokątna wnęka, w której umieszczono obraz Matki Boskiej Częstochowskiej. Z kolei w ścianach bocznych umieszczono wąskie okna, które zakończone są łukowatymi gzymsami.

Wnętrze kaplicy charakteryzuje się sklepieniem kolebkowym, a podłoga została wyłożona ceramicznymi płytkami. Na tylnej ścianie znajduje się murowana mensa ołtarzowa, która przybiera formę kielicha, na której umieszczono figurę patrona tej malowniczej kaplicy.

Komunikacja

Dojazd do Repecka z kierunków Puferek i Sowic (od wschodu) oraz Strzybnicy (od zachodu) możliwy jest dzięki ul. Grzybowej, która stanowi fragment drogi powiatowej klasy Z nr 3290S. Natomiast dojazd od strony centrum i Opatowic (od południa) odbywa się poprzez ul. Wodną, będącą drogą gminną klasy L nr 270 364 S.

Publiczny transport zbiorowy w tym rejonie zapewnia zarząd Transportu Metropolitalnego, który organizuje przewozy autobusowe na liniach 189, 671 oraz 736. Wszystkie wymienione autobusy zatrzymują się na przystanku o nazwie Repecko, co znacząco ułatwia dostęp do tej okolicy.

Oceń: Repecko

★★★★★
Średnia ocena:4.95 Liczba ocen:7