Kamienica, która znajduje się przy Rynku 17 w Tarnowskich Górach, to historyczny budynek, wybudowany najprawdopodobniej w drugiej połowie XVI wieku. Obiekt ten, oznaczony numerem 17, jest aktualnie chroniony pod kątem prawnym, ponieważ został wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego.
Budynek stanowi część zespołu kamienic podcieniowych, które zajmują południowy segment zachodniej pierzei tarnogórskiego Rynku oraz początkową część ulicy Gliwickiej. Współcześnie kamienica jest funkcjonalnie powiązana z sąsiednią kamienicą, która również znajduje się pod tym samym adresem i obejmuje tę samą parcelę. Należy jednak podkreślić, że pierwotnie oba te budynki działały jako niezależne jednostki, co jest widoczne w ich odmiennych bryłach oraz w obecności dwóch osobnych klatek schodowych.
Pierwszym z dokumentowanych właścicieli kamienicy był Jan Miedona, który posiadał ją w latach 1670–1703. W dziewiętnastym wieku budynek przeszedł w ręce rodziny Böhmów. Warto zaznaczyć, że kamienica po raz pierwszy została wpisana do rejestru zabytków w 1950 roku, kiedy to znajdowała się w ramach województwa śląsko-dąbrowskiego. W kwietniu 1966 roku kolejny raz potwierdzono jej wartości kulturowe i historyczne, wpisując budynek do rejestru zabytków województwa katowickiego.
Historia
Budynek, o którym mowa, usytuowany jest w południowej części zachodniej pierzeitarnogórskiego Rynku. Zbudowany został w XVI wieku, prawdopodobnie w jego drugiej połowie, i stanowi część zespołu kamienic podcieniowych, który obejmuje również obiekty przy ul. Gliwickiej 1, 3 i 5, a także przy Rynku 18 oraz 17, zaliczając w ten sposób zarówno budynek północny, jak i południowy. W przeszłości do tego zestawu należały także budynki oznaczone numerami 16 oraz 15.
Nie udało się ustalić ani inwestora, ani architekta odpowiedzialnego za wzniesienie tego obiektu, a również dokładna data budowy pozostaje nieznana. W źródłach historycznych z 1670 roku pojawia się natomiast nazwisko żupnika Jana Miedony, który był jednym z właścicieli. Razem z Andreasem Olofssonem, który posiadał sąsiednią kamienicę, gościli u siebie kaleszę oraz konie z orszaku cesarzowej Eleonory Gonzagi odwiedzającej miasto. Po śmierci Miedony w 1703 roku, na kartach historii zagościła jego żona, Magdalena, wyznawczyni katolicyzmu, która zasłynęła z istotnych darowizn, w tym wpłaty 200 talarów na renowację kościoła.
W następnym roku, po przegraniu procesu sądowego z Bernardem Bordolo, dotyczącego podwyższenia przylegającej od południa kamienicy, Miedonowa zdecydowała się na sprzedaż swojego domu Andrzejowi Pusonowi. Historia kamienicy nie była jednak wolna od tragicznych wydarzeń, gdyż w 1746 roku spłonęła ona w wyniku wielkiego pożaru miasta. W tym czasie jej wartość katastralna określona została na 430 talarów, a właścicielem był Christian Fiddicke, pochodzący z Frylandu w Brandenburgii, pełniący funkcje żupnika, wiceburmistrza oraz inspektora cechu rzeźników, a także architekta miejskiego.
W 1765 roku dom przeszedł w ręce kupca Jacoba Zienbecka, a potem, w 1800 roku, trafił do spadkobierców Franciszka Fischera. W kontekście jego wartości, w 1765 roku wynosiła ona 465 talarów, natomiast w 1800 roku spadła do 450 talarów. W 1804 roku nastąpiła zmiana właściciela, gdy kamienicę nabył Joseph Waniek, pochodzący z Gliwic, członek Bractwa Strzeleckiego oraz poborca akcyzy. Od 1823 roku do swojej śmierci w 1842 roku pełnił funkcję burmistrza miasta.
Po jego odejściu, obiekt przeszedł w ręce Gustava Böhma, który był właścicielem budynku sąsiadującego z kamienicą od północy. Z upływem lat obie kamienice, mimo swego różnorodnego kształtu, zaczęły funkcjonować jako jedność i od lat 20. XX wieku dzielą ten sam adres pod numerem 17 przy tarnogórskim Rynku.
Warto również zaznaczyć, że 12 marca 1950 roku kamienica została pierwszorazowo wpisana do rejestru zabytków nieruchomych, przynależąc wówczas do województwa śląsko-dąbrowskiego. Kolejny wpis miał miejsce 15 kwietnia 1966 roku, gdy obiekt, będący budynkiem mieszkalnym II, zarejestrowano w województwie katowickim pod numerem 614/66. Nie można pominąć także informacji, że w 1991 roku przeprowadzono kompleksowy remont budynku.
Architektura
Budynek, który znajduje się przy Rynku 17 w Tarnowskich Górach, został zaprojektowany na bazie prostokątnego planu. Z fasady, która zwraca się w stronę rynku, możemy podziwiać trzykondygnacyjną strukturę, natomiast w jego głębi występuje dwukondygnacyjna część.
Obiekt przykryty jest dwuspadowym dachem, którego kalenica biegnie prostopadle do linii zabudowy rynku. Fasada budynku charakteryzuje się pięcioosiową kompozycją, w której na parterze znajdują się dwa otwarte arkady. Uzupełnieniem architektonicznym jest trójkątny szczyt z owalnym okienkiem, gdzie reszta okien – prostokątne, wzbogacają swą formą całość.
Warto podkreślić, że budynek tą wspiera oryginalne piwnice z XVI wieku, które zachowały się w całkiem dobrym stanie. Na uwagę zasługuje także fakt, że podcienia dobudowane były prawdopodobnie w XVII stuleciu, a trzecia kondygnacja pochodzi z XVIII wieku. W lokalu na parterze można dostrzec piękne sklepienie kolebkowe z lunetami, które stanowi unikalny element wnętrza. Niestety, wspomniany balkon, który w przeszłości zdobił fasadę, nie przetrwał do naszych czasów.
Pozostałe obiekty w kategorii "Kamienice i domy":
Kamienica przy Rynku 17 w Tarnowskich Górach (budynek północny) | Kamienica przy Rynku 13 w Tarnowskich Górach | Kamienica przy Rynku 16 w Tarnowskich Górach | Kamienica przy Rynku 18 w Tarnowskich Górach | Kamienica przy ulicy Krakowskiej 12 w Tarnowskich Górach | Kamienice podcieniowe w Tarnowskich Górach | Dom Gwarka w Tarnowskich Górach | Kamienica przy ul. Jana Bondkowskiego 1 w Tarnowskich Górach | Kamienica przy Rynku 15 w Tarnowskich Górach | Dom Cochlera w Tarnowskich Górach | Dom Wieprzowskiego w Tarnowskich Górach | Kamienica przy ulicy Krakowskiej 16 w Tarnowskich Górach | Kamienica przy Rynku 8-9 w Tarnowskich Górach | Kamienica przy Rynku 14 w Tarnowskich Górach | Kamienica przy Rynku 10-10a w Tarnowskich Górach | Dom Sedlaczka w Tarnowskich Górach | Dom Petrascha w Tarnowskich Górach | Dom Padiery w Tarnowskich Górach | Dom Florczaka w Tarnowskich GórachOceń: Kamienica przy Rynku 17 w Tarnowskich Górach (budynek południowy)