Kamienica przy Rynku 15 w Tarnowskich Górach

---

Historia

Kamienica, która posiada bogatą przeszłość, została wzniesiona w drugiej połowie XVI wieku, z datami budowy często wymienianymi jako 1550–1582 oraz 1550–1562. Początkowo obiekt ten miał jedną kondygnację, pięć osi oraz niewielki szczyt umiejscowiony nad trzema środkowymi osiami, a także był przykryty dachem o wielu spadach. Jego architektura przypominała inne budynki z tego czasu, które pojawiały się przy zachodniej pierzei rynku nowo założonego miasta.

W przeszłości dom miał również arkady, które prowadziły do tzw. Domu Szymkowica, w którym mieścił się ratusz w latach 1608–1908. W XVIII wieku podcienia zostały zamurowane, prawdopodobnie po wielkim pożarze, który zniszczył miasto w 1701 roku, a na ich miejscu powstały sklepy.

Wartość katastralna tego budynku między 1746 a 1840 rokiem wynosiła 560–570 talarów, co świadczy o braku znaczących przekształceń w tym okresie. W roku 1874 dobudowano od strony podwórza niewielką pralnię, jednopiętrową, z dwuspadowym dachem oraz drzwiami i dwoma oknami. Następnie, w 1887 roku, kamienica poddana została przebudowie, której autorem był Karl Stefke. Wówczas dobudowano drugie piętro oraz mansardowe poddasze.

Dach zyskał strome nachylenie, a po obu jego bokach znalazły się okna z tympanonami. Elewacja budynku została wzbogacona o detale w historyzującym stylu. W roku 1908, po zmianie właściciela na Fedora Schweigera, dokonano kolejnych przekształceń – poddasze przekształcono w mieszkania oraz dodano dwa nowe okna z trójkątnymi frontonami do mansardowego dachu.

W 1912 roku na parterze funkcjonował bar piwny Brunona Tomalli oraz sklep z wyrobami szewskimi, prowadzony przez Schweigera. Prace budowlane obejmowały także przekształcenie sieni w 1913 roku, a prawdopodobnie w 1914 roku poszerzono okna na pierwszym piętrze.

W 1922 roku nowym właścicielem kamienicy został Franciszek Pietrucha z Kluczborka. Na jego zlecenie w 1925 roku Aleksander Kroll przeprowadził powiększenie okien wystawowych na parterze w lokalu po byłej piwiarni, gdzie urządzono sklep monopolowy. Sam Pietrucha otworzył skład skór i obuwia.

W 1927 roku budynek stał się siedzibą polskiego banku ludowego, założonego z inicjatywy Pawła Kempki. W 1937 roku przeprowadzono wymianę pojedynczych okien na podwójne, co wpłynęło na wygląd elewacji kamienicy, nadając jej nowy charakter.

W czasach PRL kamienica wciąż pozostawała w rękach Pietruchy, jednak lokale handlowe zaczęły być wynajmowane przez spółdzielnię spożywców. W 1953 roku Narodowy Bank Polski z sąsiedniej kamienicy podjął próbę poszerzenia swojej siedziby kosztem sklepu znajdującego się na parterze, chcąc wyodrębnić nowe mieszkanie dla bankowego portiera. Niestety, plany te nie zostały zrealizowane.

Dziś jedynie jedno z mieszkań w tej kamienicy jest zamieszkane przez spadkobiercę Pietruchy. Na parterze wciąż działają sklepy, takie jak biuro podróży oraz sklep z klockami, lecz ogólny stan budynku jest alarmujący i powoli zmierza ku ruinie.

Architektura

Kamienica przy Rynku 15 w Tarnowskich Górach to dwupiętrowy budynek, który wyróżnia się wysokim dachem w stylu mansardowym. Została zaprojektowana na planie prostokąta, a w jej centralnej części znajduje się przelotowa sienia, która dodaje przestrzeni i funkcjonalności.

Na parterze, w trakcie środkowym zachowało się sklepienie krzyżowo-kolebkowe, które jest oznaką wysokiego kunsztu budowlanego epoki. Po bokach tego pomieszczenia znajdują się arkady pozostałe z dawnego podcienia, co dodaje historycznego charakteru i uroku tej architekturze.

W elewacji kamienicy można dostrzec zachowane maszkarony w zwornikach okien zewnętrznych, które są typowym elementem zdobniczym, a także wyjątkową stolarkę okienną z XIX wieku, co potwierdza bogatą historię i wysoką wartość architektoniczną tego miejsca.

---

Oceń: Kamienica przy Rynku 15 w Tarnowskich Górach

---