Kamienica zlokalizowana przy Rynku 18 w Tarnowskich Górach to obiekt, którego historia sięga prawdopodobnie XVI wieku, choć istnieją również sugestie, że mogła powstać w XVII wieku. Jest ona wpisana do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego, co świadczy o jej wyjątkowej wartości historycznej i architektonicznej.
Ten wyjątkowy budynek jest częścią zespołu kamienic podcieniowych, który znajduje się w południowej części zachodniej pierzei tarnogórskiego Rynku, a także przy początkowym odcinku ulicy Gliwickiej. To właśnie w tej architekturze dostrzegamy wpływy minionych wieków oraz lokalnej estetyki budowlanej.
Pierwszym znanym właścicielem tej kamienicy był Bernard Bordolo, miejski budowniczy, który na początku XVIII wieku zaprojektował nadbudowę obiektu o drugie piętro. Ten krok wywołał spór z właścicielką sąsiedniej kamienicy, świadcząc o dynamicznych relacjach pomiędzy mieszkańcami tej części Tarnowskich Gór.
Warto również zauważyć, że na początku XX wieku budynek był wykorzystywany jako gorzelnia, karczma oraz skład papierosów Ruttkowskiego. Pomimo XVIII-wiecznej przebudowy, kamienica zachowała wiele swoich oryginalnych elementów, takich jak sklepienia krzyżowo-kolebkowe, kolebkowe, krzyżowe i żaglaste, a także drzwi klepkowe z XVIII–XIX wieku, które dodają jej niepowtarzalnego charakteru.
Historia
Budynek usytuowany jest w południowej części zachodniej pierzei tarnogórskiego Rynku. Wzniesiony został w drugiej połowie XVI wieku, chociaż niektóre źródła wskazują na wiek XVII. Należy do zespołu kamienic podcieniowych, który obejmuje również budynki przy ul. Gliwickiej 1, 3 i 5, a także przy Rynku 18 oraz 17, które w przeszłości zaliczały do zespołu również budynki pod numerami 16 oraz 15.
Nie znamy nazwiska inwestora ani architekta, który był odpowiedzialny za realizację tego projektu. Informacje o właścicielach budynku zaczynają się dopiero w 1674 roku, kiedy to Bernard Bordolo, jako osoba reprezentująca Susannę Krolową, uiścił podatek związany z nieruchomościami. Marek Wojcik sugeruje, że Bordolo mógł nabyć wspomniany dom od wdowy Krolowej, zapewniając jej jednocześnie dożywotnie prawo do zamieszkiwania w nim. W ciągu swojego życia Bordolo zdobył wiele znaczących ról w lokalnej administracji, między innymi pełniąc obowiązki miejskiego leśniczego i radnego w latach 1692–1735, a także burmistrza w latach 1707–1714.
Początkowo budynek był jednopiętrowy, jednak w 1703 roku zrealizowano podniesienie go o kolejne piętro, co wywołało kontrowersje ze strony właścicielki sąsiedniej kamienicy, Magdaleny Miedonowej. Sprawa ta trafiła do sądu, który 21 października 1704 roku orzekł na korzyść Bordolo. Wydaje się, że to on był projektantem nadbudowy. Od tego czasu bryła budynku przetrwała niezmieniona do dzisiejszych czasów.
Kamienica ucierpiała podczas pożaru, który miał miejsce w Tarnowskich Górach w 1746 roku, kiedy to była własnością Johanna Galliego, kupca z Gliwic. Budynek zyskał swój pierwszy wpis w katastrze w 1765 roku, kiedy to znalazł się w rękach kupca Johanna Corthona i nosił numer 23. W latach 1800–1811 był w posiadaniu Josepha Sobczika, członka bractwa strzeleckiego, a w dokumentach z tego okresu widnieje pod numerem 21. Po jego śmierci, dom przeszedł na rzecz jego spadkobierców, wśród których w 1853 roku wymieniano Ignatza Sobtzika.
W 1872 roku kamienica była już w rękach restauratora Josepha Johanna Sobtzika, który mieszkał z rodziną oraz z innymi najemcami, co dawało łącznie 20 osób. Wartość budynku w powojennym okresie 1746-1800 nie zmieniała się znacząco – osiągnęła 560 talarów w 1746 roku, w 1765 roku wzrosła do 592 talarów, a w 1800 roku wyniosła 590 talarów.
W 1904 roku właścicielem był kupiec Julius Nowak z Bytomia, a od 1909 roku Felix Ruttkowski, który prowadził tutaj zarówno karczmę, jak i gorzelnię, a nawet skład papierosów. W 1941 roku interes kontynuowała jego żona, Agnes Ruttkowski. 15 kwietnia 1966 roku kamienica została wpisana do rejestru zabytków.
Obecnie w budynku znajduje się między innymi restauracja Akira Sushi oraz salonik Ruchu.
Architektura
Kamienica o numerze 18, znajdująca się w sercu tarnogórskiego Rynku, jest obiektem o wyjątkowej architekturze. Została wzniesiona na prostokątnym rzucie, ma trzy kondygnacje i jest przykryta dwuspadowym dachem, którego kalenica jest równoległa do linii rynku.
Elewacja budynku jest pięcioosiowa, a na parterze zlokalizowane jest podcień, który otwiera się za pomocą trzech arkad. Mimo że budynek przeszedł przebudowy w XVIII wieku, to obok Domu Sedlaczka, ma jedne z najlepiej zachowanych wnętrz w tej części miasta.
Wewnątrz kamienicy na parterze można podziwiać oryginalne sklepienia: w sieni i w pomieszczeniu po lewej stronie występują sklepienia krzyżowo-kolebkowe, podczas gdy po prawej stronie znajduje się sklepienie kolebkowe z lunetą. Klatka schodowa wyposażona jest w sklepienie kolebkowe o łuku segmentowym, z kolei nad spocznikami sklepienie ma formę krzyżową. Na drugim piętrze schody częściowo przykryte są sklepieniem kolebkowym.
Na pierwszym piętrze znajduje się szeroka sień, która jest nakryta sklepieniem kolebkowym z lunetami. Dwa pomieszczenia na tym poziomie ozdobione są sklepieniem żaglaste, które wsparte jest na gurtach, prezentując zarówno cztero- jak i dwuprzęsłowe rozwiązania.
Warto zwrócić uwagę na zachowane drzwi klepkowe w wejściu do sieni, które pochodzą z XVIII–XIX wieku, co czyni ten budynek jeszcze bardziej interesującym z perspektywy historycznej i architektonicznej.
Pozostałe obiekty w kategorii "Kamienice i domy":
Kamienica przy ulicy Krakowskiej 12 w Tarnowskich Górach | Kamienice podcieniowe w Tarnowskich Górach | Dom Gwarka w Tarnowskich Górach | Kamienica przy ul. Jana Bondkowskiego 1 w Tarnowskich Górach | Kamienica przy Rynku 15 w Tarnowskich Górach | Dom Cochlera w Tarnowskich Górach | Dom Florczaka w Tarnowskich Górach | Dom Padiery w Tarnowskich Górach | Dom Petrascha w Tarnowskich Górach | Dom Sedlaczka w Tarnowskich Górach | Kamienica przy Rynku 16 w Tarnowskich Górach | Kamienica przy Rynku 13 w Tarnowskich Górach | Kamienica przy Rynku 17 w Tarnowskich Górach (budynek północny) | Kamienica przy Rynku 17 w Tarnowskich Górach (budynek południowy) | Dom Wieprzowskiego w Tarnowskich Górach | Kamienica przy ulicy Krakowskiej 16 w Tarnowskich Górach | Kamienica przy Rynku 8-9 w Tarnowskich Górach | Kamienica przy Rynku 14 w Tarnowskich Górach | Kamienica przy Rynku 10-10a w Tarnowskich GórachOceń: Kamienica przy Rynku 18 w Tarnowskich Górach