Plac Wolności w Tarnowskich Górach to istotny element architektoniczny, który stanowi centralny punkt w mieście. Znajduje się on w atrakcyjnej lokalizacji, która jest częścią śródmieścia Tarnowskich Gór, obszaru o bogatej historii i licznych zabytkach.
Ten plac nie tylko łączy w sobie lokalną kulturę, ale również pełni funkcję miejsca spotkań mieszkańców oraz turystów, którzy pragną odkrywać uroki tego regionu.
Opis
Plac Wolności jest zlokalizowany w sercu Tarnowskich Gór, w miejscu, gdzie kończy się ulica Krakowska w północno-zachodnim kwadrancie oraz ulica Karola Miarki w sektorze południowo-zachodnim. Z wschodniej strony, plac otoczony jest ulicami Marszałka Józefa Piłsudskiego i Bytomska, które wspólnie tworzą drogę powiatową klasy G, oznaczoną numerem 3276S. Od strony południowej plac graniczy z ulicą Piastowską.
Powierzchnia Placu Wolności wynosi zaledwie około 3000 m², a jego układ przypomina prostokąt, którego krótszy bok mierzy 51 m, a dłuższy 62 m. Warto zauważyć, że północno-wschodni róg jest subtelnie zaokrąglony. Jest to obszar przeznaczony głównie dla pieszych i pełni rolę strefy rekreacyjnej.
W jego obrębie można znaleźć ławki, drzewa oraz estetyczne klomby, w których rosną różnorodne kwiaty. Centralnym punktem placu jest replika pompy wodnej, a nawierzchnia została wykonana z charakterystycznej kostki brukowej, co dodaje miejsca wyjątkowego uroku.
Nazwa
Od 1897 do 1925 roku, oficjalna nazwa tego placu to była Wilhelmsplatz, co w tłumaczeniu oznacza „Plac Cesarza Wilhelma”. Wcześniej, to miejsce, zlokalizowane w obrębie ulic Krakauerstraße, Bahnhofstraße i Beuthenerstraße, znane było jako Krakauer Vorstadt, co dosłownie przekłada się na „Krakowskie Przedmieście”.
Urzędowa zmiana na „Plac Wolności” miała miejsce 25 maja 1925 roku, co miało miejsce trzy lata po tym, jak miasto zostało przyłączone do II Rzeczypospolitej. Zmiana ta była częścią większej inicjatywy mającej na celu przekształcenie niemieckich nazw ulic i placów na polskie. nazwa ta utrzymała się aż do wybuchu II wojny światowej w 1939 roku.
Wówczas wprowadzono nazwę Horst-Wessel-Platz, upamiętniającą niemieckiego nazistę, który był autorem tekstu Horst-Wessel-Lied, utworu, który był wykonywany jako nieoficjalny hymn III Rzeszy.
Historia
Tarnowskie Góry to miejsce o bogatej historii sięgającej XVI wieku. Miasto przez wiele lat było otoczone trzema bramami: Gliwicką, Lubliniecką oraz Krakowską. Ich główną rolą była kontrola bezpieczeństwa i fiskalności, aby utrudnić przemyt towarów nieopodatkowanych.
Niezwykle istotne jest to, że te bramy nigdy nie miały funkcji obronnych z powodu braku murów — jedyną formą obrony była palisada. Od samego Rynku odchodziły główne ulice prowadzące do bram: Gliwicka oraz Lubliniecka, dzisiaj znana jako Opolska. Ostatnia z bram znajdowała się na końcu ulicy Krakowskiej, w północno-zachodnim rogu dzisiejszego placu Wolności.
W przeszłości teren za Bramą Krakowską pełnił rolę przytuliska dla ubogich oraz miejsca handlu materiałami, a w pierwszej połowie XIX wieku stały tam także stodoły mieszkańców. Ta część Tarnowskich Gór była znana jako Krakowskie Przedmieście, co w języku niemieckim brzmiało Krakauer Vorstadt.
Wykopaliska wskazują, że już około 1651 roku w pobliżu Bramy Krakowskiej powstał browar założony przez Wagnera, który przetrwał aż do końca XIX wieku. W 1832 roku bramy miejskie zostały zlikwidowane, pozostawiając jedynie rogatki do poboru myta. Z biegiem czasu, z rozwojem miasta, miejsce to przekształciło się w piękny skwer, a ulice wokół zostały utwardzone.
Na rogu ul. Krakowskiej i Piłsudskiego na północnej pierzei placu wzniesiono kamienicę, prawdopodobnie w 1867 roku, która stała się siedzibą hotelu i restauracji „Sadowa”. Jej pierwszym właścicielem był Żyd, Józef Bödlander. Gdy hotel został zamknięty, restaurację przejął Józef Willmann. Na początku XX wieku, w okresie przed I wojną światową, w jednej z części budynku urządzono piwiarnię Ausschank Kulmbacher Bieres. W okresie międzywojennym nowe rodziny, Kapiców, zarządzały restauracją tutaj.
Wkrótce po II wojnie światowej, po zajęciu Tarnowskich Gór przez Armię Czerwoną, mieszkańcy zostali wysiedleni, a budynek, w którym mieściła się restauracja, zniszczono. Jego ruiny były obecne do 1952 roku, kiedy to rozebrano resztki budowli, a w ich miejsce powstał nowy, czteropiętrowy dom.
W 1874 roku na wschodniej stronie placu Wolności zbudowano gmach gimnazjum realnego, które korzystało z parceli ufundowanej przez miejskie władze. W międzywojniu gmach nosił miano Państwowego Gimnazjum Męskiego im. Księcia Jana II Opolskiego, a obecnie jest to II Liceum Ogólnokształcące im. Stanisława Staszica.
Kolejnym ważnym obiektem, którego historia jest powiązana z placem, była fabryka mebli stolarza Carla Dominika, założona w 1886 roku przy południowej pierzei, która rozrosła się w 1917 roku o piękną, secesyjną kamienicę.
W latach 1896–1897, na placu powstał pomnik cesarza Wilhelma I, upamiętniający mieszkańców powiatu tarnogórskiego, którzy polegli podczas różnych konfliktów. Pomnik usunięto po I wojnie światowej, a współcześnie jedynie jego cokół jest widoczny w Skansenie Maszyn Parowych oraz w Zabytkowej Kopalni Srebra.
Po śmierci marszałka Józefa Piłsudskiego, tarnogórscy radni mieli zamiar uczcić go pomnikiem, jednak plany nigdy się nie ziściły. Zamiast tego, po II wojnie światowej zbudowano pomnik żołnierzy Armii Czerwonej. Początkowo Miał on być zbudowany z odpadów wojennych, ale zadecydowano o nowym projekcie — betonowym obelisku z emblematu sierpa i młota. Obelisk został jednak zniszczony przez podziemie antykomunistyczne, a nowy pomnik zbudowano w 1992 roku.
W 2004 roku plac przeszedł znaczną modernizację, z nową kostką brukową, zlikwidowano także stawki i murki, a w centralnej części ustawiono replikę pompy wodnej. Roślinność wzbogacono o nowe drzewa, a także dodano ławki sprzyjające wypoczynkowi.
W 2018 roku rozpoczęto prace nad koncepcją modernizacji placu, która obejmowała między innymi budowę fontanny i wymianę oświetlenia na wzór ul. Krakowskiej.
Warto również wspomnieć, że tradycyjnie Gwarki – dni miasta Tarnowskie Góry, zaczynają się przemarszem Tarnogórskiej Orkiestry Dętej z placu Wolności na Rynek. Od 2012 roku, po zakończeniu remontu ul. Krakowskiej, kończy się tam także tradycyjny pochód. Plac jest również miejscem organizacji różnorodnych wydarzeń oraz straganów handlowych.
Plac Wolności jest unikalnym miejscem, które pomimo braku wyraźnych punktów adresowych, otoczone jest budynkami z ul. Krakowskiej, Piastowskiej, Bytomskiej oraz Marszałka Józefa Piłsudskiego.
Mieszkalnictwo
Na placu Wolności w Tarnowskich Górach, według statystyk opublikowanych przez Urząd Stanu Cywilnego, na koniec roku 2022 dokonano pewnych interesujących ustaleń dotyczących liczby mieszkańców.
Na dzień 31 grudnia 2022 roku w tym miejscu nie było żadnych osób zameldowanych na pobyt stały.
Pozostałe obiekty w kategorii "Ulice i place":
Plac Żwirki i Wigury w Tarnowskich Górach | Ulica Jagodowa w Tarnowskich Górach | Ulica Jana III Sobieskiego w Tarnowskich Górach | Ulica Józefa Korola w Tarnowskich Górach | Ulica Karłuszowiec w Tarnowskich Górach | Ulica Opatowicka w Tarnowskich Górach | Ulica Bytomska w Tarnowskich Górach | Ulica Tadeusza Kościuszki w Tarnowskich Górach | Ulica Górnicza w Tarnowskich Górach | Ulica Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Tarnowskich Górach | Ulica Zagórska w Tarnowskich Górach | Ulica Wincentego Janasa w Tarnowskich Górach | Ulica Stanisława Wyspiańskiego w Tarnowskich Górach | Ulica Repecka w Tarnowskich Górach | Ulica Pyskowicka w Tarnowskich Górach | Ulica Opolska w Tarnowskich Górach | Ulica Marszałka Józefa Piłsudskiego w Tarnowskich Górach | Ulica Litewska w Tarnowskich Górach | Ulica Legionów w Tarnowskich Górach | Ulica Henryka Sienkiewicza w Tarnowskich GórachOceń: Plac Wolności w Tarnowskich Górach