Park Kunszt, znany również jako Park Górniczy lub Rudolfina (niem. Grubenpark), to mały, ale niezwykle urokliwy ogród znajdujący się w Tarnowskich Górach. Położony w dzielnicy Bobrowniki Śląskie-Piekary Rudne, jest usytuowany w Bobrownikach, przy ulicy Parkowej, w bezpośrednim sąsiedztwie dawnej kolonii górniczej Kunszt.
Obszar parku jest usytuowany na terenie historycznej kopalni rud ołowiu i srebra „Fryderyk”, która została założona w latach 80. XVIII wieku z inicjatywy Friedricha Wilhelma von Redena. Całkowita powierzchnia parku obejmuje osiem dębów drobnolistnych, które mają status pomników przyrody, i są pięknie rozmieszczone wokół charakterystycznej hałdy szybu „Rudolphine”.
Wciąż zachowując swoje walory przyrodnicze, park został uznany za zbiorowy pomnik przyrody w wyniku uchwały Rady Miejskiej w Tarnowskich Górach nr XXXIV/302/2004 z 2 grudnia 2004 roku. To oznaczenie podkreśla nie tylko jego wartości ekologiczne, ale również historyczne znaczenie dla regionu.
Historia
Park, znany jako Kunszt, ma swoje korzenie związane z odkryciem rud srebra i ołowiu w rejonie szybu „Rudolphine” w dniu 16 lipca 1784 roku, co otworzyło nowy rozdział w tarnogórskim górnictwie. Po tym znaczącym odkryciu, pierwotnie wykorzystywano tam kieraty konne do odwadniania wyrobisk, ale już w 1788 roku, wprowadzono maszyny parowe Newcomena, które były jednymi z pierwszych takich urządzeń w Europie.
W latach 20. XIX wieku tereny wokół szybu „Rudolphine” zostały wzbogacone o nową formę krajobrazu, kiedy to hałdę nasypano do wysokości 10 metrów, tworząc spiralną ścieżkę prowadzącą na szczyt. Na samym jej wierzchołku zasadzono pamiątkowe drzewo, które przypuszczalnie było lipą. Wokół posadzono szereg drobnolistnych lip, a przylegająca do północnej strony hałda popłuczkowa została przekształcona w krąg taneczny, którego otoczenie wzbogacono o klony.
Nieopodal przepływała rzeka Stoła, która dziś jest już wyschnięta w tym odcinku, a nad nią zbudowano kamienny most, który prowadził do Kunsztu (kolonii) (kolonii). Park pełnił funkcję miejsca wypoczynku oraz rekreacji, ciesząc się szczególnym zainteresowaniem wśród pracowników kopalni oraz mieszkańców pobliskiej kolonii i Bobrownik. Organizowane corocznie przez Spółkę Bracką Bergfesty stały się tradycją lokalnej społeczności.
W setną rocznicę odkrycia rud, na szczycie hałdy, w dniu 16 lipca 1884 roku, ustanowiono obelisk o wysokości 3 metrów, wykonany z piaskowca, z królewską koroną, godłem górniczym oraz medalem z podobizną króla Prus, Fryderyka Wielkiego. Obelisk zawierał również inskrypcję upamiętniającą to historyczne wydarzenie z 1784 roku. Po likwidacji kopalni „Fryderyk”, w 1910 roku, pomnik został przekazany urzędowi Wolnego Miasta Górniczego Tarnowskie Góry i przeniesiony na jedną z hałd w Parku Miejskim. Niestety, w 1930 roku został on zniszczony w wyniku wydarzeń związanych z powstaniami śląskimi.
Do dnia dzisiejszego z pierwotnego drzewostanu przetrwało jedynie 11, około 200-letnich, imponujących lip drobnolistnych, które otaczają pamiątkową hałdę. W latach 2000-2004 usunięto jedną z tych lip, a we wrześniu 2016 roku zniszczono drzewostan na zabytkowej hałdzie, a w 2017 usunięto kolejne dwie lipy, które zostały wykreślone z rejestru form ochrony przyrody.
Nawiązując do dawnych tradycji, od 2018 roku, co roku w okolicach 16 lipca, w Parku Kunszt odbywają się obchody letniej Barbórki, które mają na celu upamiętnienie odkrycia rud z 1784 roku. Wydarzenie to organizowane jest przez Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Tarnogórskiej oraz Urząd Miejski w Tarnowskich Górach.
Nazwa
Nazwa parku ma swoje korzenie w niemieckim słowie Kunst, które tłumaczy się jako kunszty wodne. Te techniki były stosowane do odwadniania podziemnych wyrobisk w obszarze, w którym obecnie znajduje się park. Warto również wspomnieć o innej teorii, która sugeruje, że nazwa ta może być powiązana z szybem wydobywczym „Kunst”, który funkcjonował na tym terenie.
Obiekt UNESCO
Park Kunszt to miejsce, które zostało zgłoszone do prestiżowej listy światowego dziedzictwa UNESCO przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Wniosek ten złożyło Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Tarnogórskiej. Po dokładnej analizie oraz obradach, 41. sesja Komitetu Światowego Dziedzictwa miała miejsce w Krakowie, gdzie 9 lipca 2017 roku park został oficjalnie wpisany na listę UNESCO.
Pozostałe obiekty w kategorii "Parki":
Park Miejski w Tarnowskich Górach | Park Hutnika w Tarnowskich Górach-Strzybnicy | Park w Reptach | Park Redena w Tarnowskich Górach | Paulsborn | Park Ojców Kamilianów w Tarnowskich Górach | Park PinyOceń: Park Kunszt