Zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Doły Piekarskie”

---

Granice obszaru Zespołu

Granice zespołu przyrodniczo-krajobrazowego „Doły Piekarskie” rozciągają się na różnych kierunkach geograficznych, definiując tereny jego występowania. Południowa część zespołu ograniczona jest granicą miasta Tarnowskie Góry oraz Bytomia, natomiast wschodnią granicą są tereny graniczące z Radzionkowem. Granicę północną oraz zachodnią wyznaczają grunty, które przebiegają wzdłuż ulic, w tym ulicy Korola oraz Kruczej.

Historia

Teren Zespołu „Doły Piekarskie” to obszar z bogatą historią, sięgającą lat 1890-ych, kiedy to zaczęła działać kopalnia odkrywkowa, wydobywająca żelaziówkę brunatną (limonit) oraz dolomit. Obecny teren, w przeszłości teren rozszerzający się poprzez pola uprawne, był podzielony na kilka dolinek o wachlarzowatym kształcie, do których w celu transportu wydobywanego surowca doprowadzono wąskotorową linię kolejową.

Przed wybuchem II wojny światowej, obszar ten stracił swoją roślinność i nie był wykorzystywany. Jednak pod koniec lat sześćdziesiątych XX wieku, teren wyrobisk przeszedł częściową sztuczną zalesienie. W większości jednak proces ten odbył się naturalnie, a roślinność sama zaczęła wracać. Dodatkowo, w końcowych miesiącach II wojny światowej, na okolicznych wzniesieniach zbudowano część niemieckiej linii obrony B-2, która rozciągała się od Siewierza do Miedar. W tej linii znajdowały się betonowe stanowiska ogniowe, znane potocznie jako kochbunkry.

W obrębie zespołu, na szczycie Suchej Góry, która znajduje się na granicy Piekar Rudnych oraz Suchej Góry, zlokalizowana jest kamienna głowica, która oznacza punkt triangulacyjny. Jest to centralny punkt astronomiczny triangulacyjnej osnowy geodezyjnej pruskiego systemu „Trockenberg” (czyli „Sucha Góra”), powstałego w latach 1854-1857.

W 2007 roku w zespole przyrodniczo-krajobrazowym „Doły Piekarskie” wytyczono ścieżkę dydaktyczną. Jej trasa została zaprojektowana w taki sposób, aby ograniczyć negatywny wpływ na naturalne środowisko. Ścieżka jest odpowiednio oznakowana, a w jej obrębie zainstalowano 5 tablic informacyjnych, które przybliżają odwiedzającym cenne aspekty przyrodnicze obszaru oraz wskazują na działania, które są na nim zabronione.

Walory przyrodniczo-krajobrazowe

Ukształtowanie terenu

Obszar znany jako Doły Piekarskie charakteryzuje się czynnym zróżnicowaniem terenu. W wyniku intensywnej eksploatacji wielu surowców naturalnych powstały liczne zapadliska oraz doliny, które przyczyniły się do kształtowania unikalnych formacji geograficznych. Jednocześnie w otoczeniu tych nieregularnych obszarów, wytworzyły się strome grzbiety, grzędy, oraz pagórki, które dochodzą do znaczących różnic wysokości, sięgających nawet kilkunastu metrów.

Fauna i flora

Tereny, które niegdyś były miejscami wydobycia, obecnie porasta wielogatunkowy las, który w swojej strukturze najbardziej przypomina ekosystem grądowy. W skład dendroflory, czyli ogółu gatunków drzew występujących na tym obszarze, wchodzą głównie drzewa liściaste. Wśród nich znajdziemy takie gatunki jak: grab pospolity, lipa drobnolistna, brzoza brodawkowata, klon, olsza czarna, robinia akacjowa oraz dąb szypułkowy. Z drzew iglastych dominują sosna zwyczajna i modrzew europejski.

Na zboczach dolinek lokalnie rozwijają się murawy, w których można spotkać gatunki roślin ściśle chronione, takie jak dziewięćsił bezłodygowy, kruszczyk szerokolistny, oraz gatunki objęte częściową ochroną, na przykład kruszyna pospolita oraz konwalia majowa. Warto również zaznaczyć, że w tym regionie występuje jedyne w granicach gminy stanowisko goryczki orzęsionej.

W jednym z dawnych wyrobisk znajduje się małe oczko wodne z charakterystyczną roślinnością szuwarową. Otaczające staw satysfakcjonują różnorodność ekosystemów wodnych, gdzie żyje wiele płazów, w tym trzy gatunki żab. W pobliżu tego zbiornika wodnego można również zaobserwować liczne ptaki, takie jak pliszka żółta, skowronek oraz gąsiorek.

Zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Suchogórski Labirynt Skalny”

W bezpośrednim sąsiedztwie „Dołów Piekarskich” znajduje się Zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Suchogórski Labirynt Skalny”, który został ustanowiony na podstawie uchwały Rady Miejskiej w Bytomiu w 2008 roku. Obszar ten zajmuje prawie 20 hektarów i obejmuje wyrobiska pogórnicze, a także charakterystyczne grzędy skalne, ulokowane wzdłuż granicy Bytomia i Tarnowskich Gór.

W „Suchogórskim Labiryncie Skalnym” można podziwiać nie tylko bogate zasoby roślinności, która jest podobna do tej występującej w „Dołach Piekarskich”, ale także niezwykle interesującą rzeźbę terenu. Skały oraz wąwozy tworzą skomplikowany labirynt, co stanowi istotny element krajobrazu, podkreślony już w samej nazwie tego obszaru.

Z uwagi na bliskie sąsiedztwo tych dwóch zespołów, które czasem bywają mylone, władze lokalne postanowiły połączyć wysiłki w ich promocji. W rezultacie powstał projekt „Bytomsko-Tarnogórski Labirynt Skalny”, który obejmuje niemal 50 hektarów wspólnych terenów. Inicjatywa ta ma na celu popularyzację wspaniałych walorów przyrodniczych tych rejonów.

Dodatkowe informacje można znaleźć na stronie Zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Suchogórski Labirynt Skalny”.

---

Oceń: Zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Doły Piekarskie”

---