Mirosław Filipowicz

---

Życiorys

UkończyłKatolicki Uniwersytet Lubelski w 1987 roku. W trakcie swojej edukacji aktywnie uczestniczył w redakcji „Materiałów Dyskusyjnych”, które były czasopismem publikowanym przez Koło Historyków Studentów KUL. Po zakończeniu studiów podjął pracę w szkole podstawowej w Masiach oraz w innej placówce oświatowej w Mońkach. Równocześnie angażował się w działalność „Solidarności” oraz w proces tworzenia Komitetu Obywatelskiego w Mońkach.

Od 1990 roku związany był z KUL, gdzie pełnił różne funkcje akademickie, w tym uzyskał tytuł doktora i habilitacji. W latach 2008–2010 zarządzał Instytutem Historii KUL. Od 2009 roku był profesorem nadzwyczajnym w Instytucie Historii KUL, a także kierownikiem Katedry Historii Historiografii i Metodologii Historii w tym samym instytucie. W latach 2013–2018 zajmował stanowisko dyrektora Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej.

W listopadzie 2016 roku został powołany przez Ministra Spraw Zagranicznych na Pełnomocnika do spraw Polsko-Rosyjskiej Grupy do Spraw Trudnych oraz na polskiego Współprzewodniczącego tej Grupy. Formalne rozpoczęcie działalności polskiej części zespołu miało miejsce 9 marca 2017 roku.

W listopadzie 2024 roku objął stanowisko dyrektora Instytutu Europy Środkowej. Jego badania koncentrują się na historii historiografii XIX i XX wieku, szczególnie w kontekście historii dwudziestowiecznej historiografii amerykańskiej oraz życia intelektualnego emigrującej Rosji. Jego prace dotyczyły takich postaci jak Szymon Askenazy i jego uczniowie, Mieczysław Żywczyński, Michael Cherniavsky, Edward Likowski, Henryk Paszkiewicz oraz Wacław Lipiński.

Jest członkiem Polskiego Towarzystwa Historycznego oraz Towarzystwa Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej. Zasiada w Komisji Polsko-Rosyjskiej Polskiej Akademii Nauk, a także w radzie Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej w Lublinie.

Publikacje

Książki

W obszarze literatury, Mirosław Filipowicz przyczynił się do powstania wielu istotnych publikacji, które dostępne są w różnych formach. Wśród nich wymienić należy:

• (redakcja) Historycy wobec problemów tożsamości narodowej i europejskiej – między nacjonalizmem a uniwersalizmem XVIII–XX wiek, Lublin: Instytut Europy Środkowo-Wschodniej 1992, ISBN 83-85854-00-2,
• (redakcja) Między Wschodem i Zachodem, Lublin: Instytut Europy Środkowo-Wschodniej 1994, ISBN 83-85854-11-8,
• (redakcja) Churches – States – Nations in the Enlightenment and in the Nineteenth Century, Lublin: Instytut Europy Środkowo-Wschodniej 2000, ISBN 83-85854-48-7,
• Wobec Rosji. Studia z dziejów historiografii polskiej od końca XIX wieku po II wojnę światową, Lublin: Instytut Europy Środkowo-Wschodniej 2000, ISBN 83-85854-47-9,
• Emigranci i jankesi. O amerykańskich historykach Rosji, Lublin: Wydawnictwo KUL 2007,
• (redakcja) Marian Kukiel, Czartoryski a jedność Europy. 1770–1861, Lublin: Instytut Europy Środkowo-Wschodniej 2008, ISBN 978-83-60695-13-5.

Artykuły

Filipowicz jest autorem licznych artykułów, które tworzą istotny wkład w badania historyczne i politologiczne. Warto zwrócić uwagę na następujące opracowania:

• Gente Polonus Natione Ruthenus: Wiaczesław Łypynśkij [Wacław Lipiński] 1882–1931, „Tygodnik Powszechny” 46 (1992) nr 34, s. 8,
• Spuścizna historyczno-politologiczna Wiaczesława Łypynśkiego a współczesna Ukraina. Międzynarodowa konferencja naukowa: Kijów-Łuck-Krzemieniec (2–6 czerwca 1992 r.), „Przegląd Wschodni” 2 (1992/93)[druk 1993], z. 1, s. 241–242,
• Edward Likowski jako historyk Kościoła unickiego, „Roczniki Humanistyczne” t. 41 (1993), z. 7, s. 59–63,
• Identyfikacja narodowa na Ukrainie: wybór ojczyzny. Przypadek „Przeglądu Krajowego” i Wacława Lipińskiego [w:] Pamiętnik XV Powszechnego Zjazdu Historyków Polskich, t. 1 cz. 1, red. Jacek Staszewski, Gdańsk-Warszawa 1995,
• Mongołowie a Rosja. Z dziejów sporu historiograficznego, [w:] Christianitas et cultura Europae. Księga Jubileuszowa Profesora Jerzego Kłoczowskiego, Lublin 1998, ISBN 83-85854-27-4, t. 1, s. 618–624,
• Profesor Aleksander Gieysztor (1916–1999), „Zeszyty Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego” 43 (2000), nr 1/2, s. 144–148,
• Henryk Paszkiewicz. O polskim wkładzie do teorii normańskiej i badań nad genezą państwa moskiewskiego, „Roczniki Humanistyczne”, 48 (2000), z. 2, s. 123–131,
• Henryk Paszkiewicz [w:] Leksykon kultury polskiej poza krajem od roku 1939, t. 1, red. K. Dybciak i Z. Kudelski, Lublin 2000, s. 316–317,
• Jan Kucharzewski [w:] Leksykon kultury polskiej poza krajem od roku 1939, t. 1, red. K. Dybciak i Z. Kudelski, Lublin 2000, s. 207–210,
• Stanisław Kościałkowski [w:] Leksykon kultury polskiej poza krajem od roku 1939, t. 1, red. K. Dybciak i Z. Kudelski, Lublin 2000, s. 194–195,
• Loret Maciej Sydon [w:] Leksykon kultury polskiej poza krajem od roku 1939, t. 1, red. K. Dybciak i Z. Kudelski, Lublin 2000, s. 224–226,
• Pionierzy. O początkach amerykańskiego zainteresowania Rosją, „Arcana” (2005), nr 64/65 (4/5), s. 215–232,
• Jeszcze o dacie urodzin Szymona Askenazego [1865–1935], „Kwartalnik Historyczny” 113 (2006), nr 1, s. 203,
• Mieczysław Żywczyński – dylemat kapłana i historyka PRL, [w:] Klio Polska. Studia i Materiały z Dziejów Historiografii Polskiej, t. 2, red. nauk. Andrzej Wierzbicki, Warszawa: Wydawnictwo Neriton – Instytut Historii PAN 2006, s. 45–65,
• Michael Cherniavsky i jego Iwan Groźny, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej w Lublinie” 4 (2007), s. 95–96,
• Czy historyk może pisać o świętych? [w:] Na drodze do świętości. Rafał Kalinowski – powstaniec 1863 i karmelita bosy, red. Eugeniusz Niebelski, Stanisław Wilk, Lublin: Wydawnictwo KUL 2008, s. 177–183,
• Amerykanin odkrywa Syberię i Sybir. Zapomniany George Kennan [w:] Zesłańcy postyczniowi w Imperium Rosyjskim. Studia dedykowane profesor Wiktorii Śliwowskiej, red. Eugeniusz Niebelski, Lublin-Warszawa: Wydawnictwo KUL – IH PAN 2008, s. 295–300,
• Myśl prawosławna na emigracji: Gieorgij Fłorowski [w:] Narrata de fontibus hausta. Studia nad problematyką kościelną, polityczną i archiwistyczną ofiarowane Janowi Skarbkowi w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, red. Anna Barańska, Witold Matwiejczyk, Lublin: TN KUL 2010, s. 655–665,
• Spory o Piusa XII w historiografii, [w:] Pius XII. Papież w epoce totalitaryzmów. Historiografia i polityka, red. Marek Kornat, Kraków 2010,
• Richard Pipes jako historyk Rosji i rewolucji rosyjskiej, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej w Lublinie” 8 (2010), z. 2, s. 23–31,
• Piotr Wandycz jako historyk dziewiętnastego wieku [w:] Piotr Wandycz. Historyk, emigrant, intelektualista. Zbiór rozpraw, red. Marek Kornat, Sławomir M. Nowinowski, Rafał Stobiecki, Bydgoszcz: Oficyna Wydawnicza Epigram 2014, s. 77–90.

---

Oceń: Mirosław Filipowicz

---